Rruga Cancari 7 (i njohur edhe si Kamenica 7) është një varr masiv dytësor, i ndodhur në fshatin Kamenica, 50 kilometra nga qyteti i Srebrenicës dhe rreth 13 kilometra nga qyteti i Zvornikut. Ka 13 varre masive dytësore në zonën e Kamenicës që përmbajnë eshtrat e viktimave të masakrave të korrikut 1995 Srebrenica.

Varri Rruga Cancari 7 u zhvarros në tetor 2002 nga Komisioni Federal i Bosnjës për Personat e Zhdukur, i monitoruar nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ. U gjetën mbetjet mortore të 200 personave; 97 u identifikuan.

Analizat e ADN-së treguan lidhjet midis këtij varri dytësor dhe varrit parësor të trazuar në Kozluk. Sipas raportit mjeko-ligjor të GJPNJ-së mbi zhvarrosjet e lidhura me Srebrenicën, kjo do të thotë që pjesë të eshtrave të disa individëve u gjetën në varret në Kozluk dhe Rruga Cancari 7. Hetimi i GJPNJ-së gjithashtu tregoi lidhjet e ADN-së midis këtij vendi dhe katër varreve të tjerë në zonën e Kamenicës (Rruga Cancari 1, 2, 3 dhe 13). Kjo tregon se mbetjet mortore që u gërmuan nga varri masiv primar në Kozluk u transportuan në këto zona varre dytësore në Rrugën Cancari në Kamenica, 30 kilometra larg.

Varret në Kamenicë u zbuluan ose në oborret e shtëpive që u përkisnin boshnjakëve, ose në livadhet pranë rrugës. Rruga Cancari 7 është e vendosur në njërin prej këtyre oborreve, pranë një kryqëzimi dhe xhamisë lokale. Vendi është shënuar me një pllakë përkujtimore kushtuar viktimave të Srebrenicës. Vendasit në Kamenicë kanë shënuar disa prej varreve në zonë me pllaka përkujtimore që nderojnë viktimat e Srebrenicës, megjithëse disa ende mbeten të pashënuar.

Sipas raportit të GJPNJ-së mbi provat mjeko-ligjore dhe lidhjet e ADN-së, varri masiv parësor i Kozlukut, ku ishin varrosur disa nga viktimat e masakrës së Srebrenicës, përmbante gjithsej 825 individë.

Gjykimi i GJPNJ-së në gjyqin e Dragan Jokiç, Shefi i Inxhinierisë për Brigadën e Zvornikut dhe Vidoje Blagojeviç, komandant i Brigadës së Bratunacit të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, tha se më ose rreth 15 ose 16 korrikut 1995, personeli ushtarak i Ushtrisë Serbe të Bosnjës, nën komandën dhe kontrollin e komandantëve Ratko Mlladiç, Radislav Krstiç dhe të tjerë, transportuan afërsisht 500 meshkuj boshnjakë në një vend të izoluar afër Kozlukut, i cili ishte brenda zonës së përgjegjësisë të Brigadës së Zvornikut. Ata më pas u ekzekutuan nga personeli ushtarak serb i Bosnjës. Më 16 korrik 1995 ose rreth kësaj date, personeli ushtarak nga Toga Inxhinierike e Brigadës së Zvornikut, përsëri e kontrolluar nga Mlladiç, Krstiç dhe të tjerë, i varrosën viktimat në një varr masiv në atë vend. Jokiç ndihmoi në planifikimin, monitorimin, organizimin dhe kryerjen e varrimeve.

Blagojeviç u dënua me 15 vjet burg për asistim dhe mbështetje në vrasjen dhe persekutimin e boshnjakëve, përfshirë ata që u ekzekutuan në Kozluk. Jokiç u dënua me nëntë vjet burg për vrasjet e boshnjakëve në vende ku përfshihej edhe Kozluku dhe për sigurimin e burimeve inxhinierike dhe personelit për të gërmuar varre për viktimat.

Dhoma gjyqësore e GJPNJ-së gjeti gjithashtu se Vujadin Popoviç, shefi i sigurimit me Korpusin Drina të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, ishte në dijeni të operacionit për të vrarë boshnjakët dhe e organizoi atë me Ljubisa Bearan, shefi i sigurimit në shtabin kryesor të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, dhe Drago Nikoliçin, një oficer sigurie me Brigadën e Zvornikut të Ushtrisë Serbe të Bosnjës. Popoviç ishte i pranishëm kur u kryen ekzekutimet në Kozluk, si dhe në një vend tjetër vrasjesh në Orahovac. Popoviç, Beara dhe Nikoliç u dënuan të gjithë nga GJPNJ-ja për përfshirje në gjenocidin e boshnjakëve nga Srebrenica.

Srecko Acimoviç, komandant i Batalionit të Dytë të Brigadës së Zvornikut të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, duke vepruar sipas urdhrave të marra nga komanda e Brigadës së Zvornikut, siguroi municione dhe dha urdhër për transportimin e të burgosurve në brigjet e lumit Drina në Kozluk, ku ata u vranë dhe u varrosën. Acimoviç u dënua nga gjykata shtetërore e Bosnjës me nëntë vjet burg për asistim në gjenocid.

Deri më tani, GJPNJ-ja dhe gjykatat vendore në Ballkan kanë dënuar gjithsej 47 persona me më shumë se 700 vjet burg, plus katër dënime me burgim të përjetshëm, për krimet e Srebrenicës.

Rruga Cancari 12 është një varr masiv dytësor, i ndodhur në fshatin Kamenicë, 50 kilometra nga qyteti i Srebrenicës dhe rreth 13 kilometra nga qyteti i Zvornikut. Ka 13 varre masive dytësore në zonën e Kamenicës që përmbajnë eshtrat e viktimave të masakrave të korrikut 1995 nga forcat serbe të Bosnjës në Srebrenicë. Varri Rruga Cancari 12 u zhvarros në maj 1988 Nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavi, GJPNJ. U gjetën mbetjet mortore të 174 personave. U identifikuan 149.

Analizat e ADN-së të kryera nga Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur treguan lidhjet midis këtij varri dytësor në Rrugën Cancari 11 dhe varrit parësor të trazuar në Branjevo. Sipas raportit mjeko-ligjor të GJPNJ-së mbi zhvarrosjet e lidhura me Srebrenicën, kjo do të thotë që pjesë të eshtrave të disa individëve u gjetën në varret në Branjevo dhe Rruga Cancari 12.

Hetimi i GJPNJ-së gjithashtu tregoi lidhjet e ADN-së midis varrit Rruga Cancari 12 dhe shtatë varreve të tjerë në të njëjtën zonë (Rruga Cancari 4, 5, 6, 8, 10, 11 dhe 11). Kjo tregon se si pjesë e një përpjekje për të mbuluar krimet e kryera nga forcat serbe të Bosnjës, mbetjet mortore që u gërmuan nga varri masiv parësor në Branjevo dhe u transportuan në fshatin Kamenicë, 45 km më larg. Varret e tjera të Rrugës Cancari janë lidhur nga analizat e kryera të ADN-së me një varr masiv parësor në Kozluk, ku u varrosën gjithashtu viktima të masakrave të Srebrenicës.

Sipas GJPNJ-së, varri masiv parësor në Baranjevo përmbante gjithsej 1,751 individë.

Varret në Kamenicë u zbuluan ose në oborret e shtëpive që u përkisnin boshnjakëve ose në livadhet pranë rrugës. Varri Rruga Cancari 11 ndodhet ngjitur me rrugën, në një livadh. Vendi mbetet i pashënuar. Megjithatë, vendasit në Kamenicë i kanë shënuar disa prej varreve në zonë me pllaka përkujtimore që nderojnë viktimat e Srebrenicës.

Raportet mjeko-ligjore dhe dëshmitë e dëshmitarëve në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, përfshirë dëshmitë nga njerëzit që ishin pjesë e skuadrave vrasëse, konfirmuan se shumica e viktimave të gjetura në varrin në Branjevo u vranë në Qendrën Kulturore Pilica nga forcat serbe të Bosnjës në mes të korrikut 1995.

Më 16 korrik 1995, ushtarët në Fermën Ushtarake Branjevo u urdhëruan të shkonin rreth pesë kilometra në lindje të Qendrës Kulturore Pilica për të vrarë rreth 500 boshnjakë që po mbaheshin atje. Pjesa e brendshme e Qendrës Kulturore Pilica u përshkrua se kishte kufoma “të grumbulluar njëri mbi tjetrin, të shtrirë dhe të shpërndarë ngado” dhe trupat – dy prej të cilëve ishin femra – ishin të gjithë të veshur me rroba civile. Viktimat më pas u varrosën në Fermën Ushtarake Branjevo dhe më vonë u rivarrosën në varre masive dytësore, përfshirë ata në Rrugën Cancari.

Deri më tani, GJPNJ-ja dhe gjykatat vendore në Ballkan kanë dënuar gjithsej 47 persona me më shumë se 700 vjet burg, plus katër dënime me burgim të përjetshëm, për krimet e Srebrenicës.

Rruga Cancari 11 është një varr masiv dytësor, i ndodhur në fshatin Kamenicë, 50 kilometra nga qyteti i Srebrenicës dhe rreth 13 kilometra nga qyteti i Zvornikut. Ka 13 varre masive dytësore në zonën e Kamenicës që përmbajnë eshtrat e viktimave të masakrave të korrikut 1995 nga forcat serbe të Bosnjës në Srebrenicë.

Varri Rruga Cancari 11 u zhvarros midis gushtit dhe shtatorit 2001 nga Komisioni Federal i Bosnjës për Personat e Zhdukur. U gjetën mbetjet mortore të 242 personave. U identifikuan 122.

Analizat e ADN-së të kryera nga Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur treguan lidhjet midis këtij varri dytësor në Rrugën Cancari 11 dhe varrit parësor të trazuar në Branjevo. Sipas raportit mjeko-ligjor të GJPNJ-së mbi zhvarrosjet e lidhura me Srebrenicën, kjo do të thotë që pjesë të eshtrave të disa individëve u gjetën në varret në Branjevo dhe Rruga Cancari 11.

Hetimi i GJPNJ-së gjithashtu tregoi lidhjet e ADN-së midis varrit Rruga Cancari 11 dhe shtatë varreve të tjerë në të njëjtën zonë (Rruga Cancari 4, 5, 6, 8, 10, 11 dhe 12). Kjo tregon se si pjesë e një përpjekje për të mbuluar krimet e kryera nga forcat serbe të Bosnjës, mbetjet mortore që u gërmuan nga varri masiv parësor në Branjevo dhe u transportuan në fshatin Kamenicë, 45 km më larg. Varret e tjera të Rrugës Cancari janë lidhur nga analizat e kryera të ADN-së me një varr masiv parësor në Kozluk, ku u varrosën gjithashtu viktima të masakrave të Srebrenicës.

Sipas GJPNJ-së, varri masiv parësor në Baranjevo përmbante gjithsej 1,751 individë.

Varret në Kamenicë u zbuluan ose në oborret e shtëpive që u përkisnin boshnjakëve ose në livadhet pranë rrugës. Varri Rruga Cancari 11 ndodhet ngjitur me rrugën, në një livadh. Vendi mbetet i pashënuar. Megjithatë, vendasit në Kamenicë i kanë shënuar disa prej varreve në zonë me pllaka përkujtimore që nderojnë viktimat e Srebrenicës.

Raportet mjeko-ligjore dhe dëshmitë e dëshmitarëve në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, përfshirë dëshmitë nga njerëzit që ishin pjesë e skuadrave vrasëse, konfirmuan se shumica e viktimave të gjetura në varrin në Branjevo u vranë në Qendrën Kulturore Pilica nga forcat serbe të Bosnjës në mes të korrikut 1995.

Më 16 korrik 1995, ushtarët në Fermën Ushtarake Branjevo u urdhëruan të shkonin rreth pesë kilometra në lindje të Qendrës Kulturore Pilica për të vrarë rreth 500 boshnjakë që po mbaheshin atje. Pjesa e brendshme e Qendrës Kulturore Pilica u përshkrua se kishte kufoma “të grumbulluar njëri mbi tjetrin, të shtrirë dhe të shpërndarë ngado” dhe trupat – dy prej të cilëve ishin femra – ishin të gjithë të veshur me rroba civile. Viktimat më pas u varrosën në Fermën Ushtarake Branjevo dhe më vonë u rivarrosën në varre masive dytësore, përfshirë ata në Rrugën Cancari.

Deri më tani, GJPNJ-ja dhe gjykatat vendore në Ballkan kanë dënuar gjithsej 47 persona me më shumë se 700 vjet burg, plus katër dënime me burgim të përjetshëm, për krimet e Srebrenicës.

Rruga Cancari 10 (i njohur edhe si Kamenica 10) është një varr masiv dytësor, i ndodhur në fshatin Kamenicë, 50 kilometra nga qyteti i Srebrenicës dhe rreth 13 kilometra nga qyteti i Zvornikut. Ka 13 varre masive dytësore në zonën e Kamenicës që përmbajnë eshtrat e viktimave të masakrave të korrikut 1995 nga forcat serbe të Bosnjës në Srebrenicë.

Varri masiv Rruga Cancari 10 u zhvarros midis qershorit dhe gushtit 2006 nga Komisioni Federal i Bosnjës për Personat e Zhdukur.  U gjetën mbetjet mortore të 1153 personave. U identifikuan 380 persona.

Ato treguan gjithashtu lidhjet midis këtij varri dytësor dhe varrit parësor të trazuar në Branjevo, ku viktimat se masakrave të Srebrenicës u varrosën. Sipas raportit mjeko-ligjor të GJPNJ-së mbi zhvarrosjet e lidhura me Srebrenicën, kjo do të thotë që pjesë të eshtrave të disa individëve u gjetën në varret në Kozluk dhe Rruga Cancari 10.

Hetimi i GJPNJ-së gjithashtu tregoi lidhjet e ADN-së midis varrit Rruga Cancari 10 dhe shtatë varreve të tjerë në të njëjtën zonë (Rruga Cancari 4, 5, 6, 8, 10, 11 dhe 12). Kjo tregon se si pjesë e një përpjekje për të mbuluar krimet e kryera nga forcat serbe të Bosnjës, mbetjet mortore që u gërmuan nga varri masiv parësor në Branjevo dhe u transportuan në fshatin Kamenicë, 45 km më lart. Varret e tjera të Rrugës Cancari janë lidhur nga analizat e kryera të ADN-së me një varr masiv parësor në Kozluk, ku u varrosën gjithashtu viktima të masakrave të Srebrenicës.

Sipas GJPNJ-së, varri masiv parësor në Baranjevo përmbante gjithsej 1,751 individë.

Varret në Kamenicë u zbuluan ose në oborret e shtëpive që u përkisnin boshnjakëve ose në livadhet pranë rrugës. Varri Rruga Cancari 10 ndodhet ngjitur me rrugën, në një livadh. Vendi mbetet i pashënuar. Megjithatë, vendasit në Kamenicë i kanë shënuar disa prej varreve në zonë me pllaka përkujtimore që nderojnë viktimat e Srebrenicës.

Raportet mjeko-ligjore dhe dëshmitë e dëshmitarëve në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, përfshirë dëshmitë nga njerëzit që ishin pjesë e skuadrave vrasëse, konfirmuan se shumica e viktimave të gjetura në varrin në Branjevo u vranë në Qendrën Kulturore Pilica nga forcat serbe të Bosnjës në mes të korrikut 1995.

Më 16 korrik 1995, ushtarët në Fermën Ushtarake Branjevo u urdhëruan të shkonin rreth pesë kilometra në lindje të Qendrës Kulturore Pilica për të vrarë rreth 500 boshnjakë që po mbaheshin atje. Pjesa e brendshme e Qendrës Kulturore Pilica u përshkrua se kishte kufoma “të grumbulluar njëri mbi tjetrin, të shtrirë dhe të shpërndarë ngado” dhe trupat – dy prej të cilëve ishin femra – ishin të gjithë të veshur me rroba civile. Viktimat më pas u varrosën në Fermën Ushtarake Branjevo dhe më vonë u rivarrosën në varre masive dytësore, përfshirë ata në Rrugën Cancari.

Deri më tani, GJPNJ-ja dhe gjykatat vendore në Ballkan kanë dënuar gjithsej 47 persona me më shumë se 700 vjet burg, plus katër dënime me burgim të përjetshëm, për krimet e Srebrenicës.

Rruga Cancari 9 (i njohur edhe si Kamenica 9) është një varr masiv dytësor, i ndodhur në fshatin Kamenica, 50 kilometra nga qyteti i Srebrenicës dhe rreth 13 kilometra nga qyteti i Zvornikut. Ka 13 varre masive dytësore në zonën e Kamenicës që përmbajnë eshtrat e viktimave të masakrave të korrikut 1995 Srebrenica.

Varri masiv Rruga Cancari 9 u zhvarros midis tetorit dhe nëntorit 2007 nga Komisioni Federal i Bosnjës për Personat e Zhdukur. U gjetën mbetjet mortore të 616 personave; 186 u identifikuan.

Analizat e ADN-së të kryera nga Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur treguan lidhjet midis këtij varri dytësor dhe varrit parësor të trazuar në Branjevo. Sipas raportit mjeko-ligjor të GJPNJ-së mbi zhvarrosjet e lidhura me Srebrenicën, kjo do të thotë që pjesë të eshtrave të disa individëve u gjetën në varret në Branjevo dhe Rruga Cancari 9.

Hetimi i GJPNJ-së gjithashtu tregoi lidhjet e ADN-së midis varrit Rruga Cancari 9 dhe shtatë varreve të tjerë në të njëjtën zonë (Rruga Cancari 4, 5, 6, 8, 10, 11 dhe 12). Kjo tregon se mbetjet mortore u gërmuan nga varri masiv parësor në Branjevo dhe u transportuan në Kamenica, 45 km më lart. Varret e tjera të Rrugës Cancari janë lidhur nga analizat e kryera të ADN-së me një varr masiv parësor në Kozluk.

Sipas GJPNJ-së, varri masiv parësor në Baranjevo përmbante gjithsej 1,751 individë.

Varret në Kamenicë u zbuluan ose në oborret e shtëpive që u përkisnin boshnjakëve ose në livadhet pranë rrugës. Rruga Cancari 9 ndodhet ngjitur me rrugën, në një livadh. Vendi mbetet i pashënuar. Megjithatë, vendasit në Kamenicë i kanë shënuar disa prej varreve në zonë me pllaka përkujtimore që nderojnë viktimat e Srebrenicës.

Raportet mjeko-ligjore dhe dëshmitë e dëshmitarëve në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, përfshirë dëshmitë nga njerëzit që ishin pjesë e skuadrave vrasëse, konfirmuan se shumica e viktimave të gjetura në varrin në Branjevo u vranë në Qendrën Kulturore Pilica nga forcat serbe të Bosnjës në mes të korrikut 1995.

Më 16 korrik 1995, ushtarët në Fermën Ushtarake Branjevo u urdhëruan të shkonin rreth pesë kilometra në lindje të Qendrës Kulturore Pilica për të vrarë rreth 500 boshnjakë që po mbaheshin atje. Pjesa e brendshme e Qendrës Kulturore Pilica u përshkrua se kishte kufoma “të grumbulluar njëri mbi tjetrin, të shtrirë dhe të shpërndarë ngado” dhe trupat – dy prej të cilëve ishin femra – ishin të gjithë të veshur me rroba civile. Viktimat më pas u varrosën në Fermën Ushtarake Branjevo dhe më vonë u rivarrosën në varre masive dytësore, përfshirë ata në Rrugën Cancari.

Deri më tani, GJPNJ-ja dhe gjykatat vendore në Ballkan kanë dënuar gjithsej 47 persona me më shumë se 700 vjet burg, plus katër dënime me burgim të përjetshëm, për krimet e Srebrenicës.

Një varr masiv u zbulua më 13 maj të vitit 2001 në qendrën stërvitore të policisë në Batajnica, periferi i Beogradit, rreth 20 kilometra nga qendra e kryeqytetit serb.

Zbulimi u bë një vit pas rrëzimit të regjimit autoritar të presidentit jugosllav Sllobodan Millosheviç, i cili kishte sunduar gjatë gjithë kohës së luftërave të viteve 1990 dhe u pa si një shenjë e parë nga qeveria e re demokratike që ajo ishte e gatshme të përballej me rolin e Serbisë në luftën e viteve 1998-1999 në Kosovë, e cila pa 13,000 njerëz të vrarë dhe një milion të dëbuar, shumica prej tyre shqiptarë të Kosovës.

Eshtrat e 744 njerëzve u gjetën në Batajnica, të gjithë shqiptarë të Kosovës që u vranë në pranverën e vitit 1999 në Kosovë nga Ushtria Jugosllave, policia dhe paraushtarakët serbë. Shumica e viktimave ishin civilë dhe përfshinin burra, gra, fëmijë dhe të moshuar. Krahas eshtrave të tyre, ekipet mjeko-ligjore gjetën gjithashtu bizhuteri, stilolapsa, kuti cigaresh, zare fëmijësh, makina llogaritëse, bileta të ndryshme dhe një detyrë shtëpie në lëndën e historisë.

Disa prej trupave ishin transferuar në Beograd nga varre kryesore dhe disa nga vendet e vrasjeve në Kosovë. Transporti ishte kryer me kamionë gjatë tre muajve në prill, maj dhe qershor 1999. Operacioni i fshehjes së krimeve ishte një operacion i përbashkët nga lidershipi serb, policia, ushtria dhe shërbimet publike.

Ndërsa bombardimet e NATO-s ndaj Jugosllavisë po vazhdonin në të njëjtën kohë me fshehjen e krimit, qendra e policisë në Batajnica ishte braktisur sepse ekzistonte frika se ajo do të sulmohej nga aleanca ushtarake perëndimore. Ata që ishin të përfshirë në operacionin e fshehjes së krimit shpresonin që varri masiv të mbetej i fshehtë, por u gjetën gjurmë toke të trazuar dhe gjurmët e gomave të kamionëve.

Personeli i përfshirë në operacionin e fshehjes së krimeve një pakt fshehtësie, por pasi regjimi i Millosheviçit u rrëzua, shumë vendosën të flasin sepse druheshin nga ndjekja penale nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për Ish-Jugosllavinë, GJPNJ. Në atë kohë, GJPNJ-ja tashmë e kishte paditur Millosheviçin për krime lufte në Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kosovë dhe akuzat përfshinin operacionet për fshehjen e krimeve të luftës në të gjithë ish-Jugosllavinë. Millosheviçi vdiq para se të merrej një vendim në gjyqin e tij.

Dy gjykime të GJPNJ-së gjetën disa zyrtarë të shtetit dhe të ushtrisë fajtorë për fshehjen e krimeve  duke transportuar trupat e viktimave të luftës nga Kosova në Serbi. Ata përfshinin oficerët e Ushtrisë Jugosllave Nebojsa Pavkoviç, Dragoljub Ojdaniç dhe Sreten Lukiç, zyrtarët e Ministrisë së Brendshme Serbe Sreten Lukiç dhe Vlastimir Djordjeviç dhe zv/kryeministrin e Jugosllavisë, Nikola Sainoviç.

Varri masiv është ende brenda mjediseve të qendrës policore dhe nuk është i arritshëm nga publiku. Të gjitha vizitat duhet të miratohen nga policia dhe rrallë jepet leje. Pranë varrit masiv, është ndërtuar një kishë e re ortodokse serbe, e cila nga disa njerëz u pa si një fyerje ndaj viktimave etnike shqiptare. Ka pasur thirrje për ta bërë Batajnicën një qendër përkujtimore, por kjo nuk ka ndodhur.

Varri masiv pranë Fermës Ovcara, rreth pesë kilometra nga qyteti i Vukovarit në Kroacinë lindore, u zbulua në 1992. Aty u gjetën eshtrat e 200 personave, nga të cilët 192 janë identifikuar. Të gjithë ata u vranë në një ndërtesë magazinimi në fermë pasi u morën nga spitali i Vukovarit kur qyteti i rrethuar ra në duart e Ushtrisë Popullore Jugosllave dhe paraushtarakëve serbë në nëntor 1991.

Zyrtarët e Kombeve të Bashkuara e identifikuan fillimisht varrin masiv të Fermës Ovcara në dhjetor 1992, por nuk u lejuan të hetojnë. Një mision i Kombeve të Bashkuara e vizitoi zonën përsëri në vitin 1993, por autoritetet rebele serbe të Kroacisë, të cilët e patën nën kontroll zonën deri në fund të luftës, përsëri nuk u dhanë atyre leje për të hetuar më tej.

Zhvarrosjet në zonë filluan në gusht 1996 pasi u rrëzua regjimi rebel serb i Kroacisë. Varri është dhjetë metra i gjatë, shtatë metra i gjerë dhe një metër e gjysmë deri në dy metra i thellë.

Para luftës, Ferma Ovcara ishte pjesë e VUPIK, një kompani bujqësore në pronësi të shtetit, e cila u privatizua në 2010. Territori i fermës tani është pjesë e Qendrës Përkujtimore shtetërore të Luftës për Atdhe. Një monument kushtuar viktimave u vendos në dhjetor 1998 në vendin ku u gjet varri masiv. Dyqind shkurre, secila duke simbolizuar një viktimë, u mbollën gjithashtu në atë vend në kujtim të tyre. Ndërtesa e magazinimit në të cilën ndodhën vrasjet masive është tani Qendra Përkujtimore Ovcara, e cila u hap në vitin 2006.

Pas një rrethimi tre-mujor, Vukovar ra më 18 nëntor 1991. Disa nga mbrojtësit e qytetit u fshehën në spitalin e Vukovarit, nga ku forcat serbe kapën rreth 250 persona të nesërmen dhe i çuan në Fermën Ovcara. Në fermë, të burgosurit u rrahën dhe u torturuan në ndërtesën e magazinimit, e cila ruhej nga trupat e Ushtrisë Popullore Jugosllave.

Trupat u tërhoqën më 20 nëntor dhe paraushtarakët serbë morën kontrollin, duke vazhduar rrahjet dhe torturat. Atë mbrëmje, paraushtarakët i morën robërit nga ndërtesa e magazinimit në grupe me nga 20 vetë, i ekzekutuan dhe i varrosën.

Një total prej 12 personash janë dënuar me një total prej 161 vitesh burg për vrasjet në Ovcara. Gjykata Penale Ndërkombëtare për Ish-Jugosllavinë dënoi kolonelin e Ushtrisë Popullore Jugosllave Mile Mrksiç, komandant i Brigadës së Parë të Motorizuar të Gardës dhe të Grupit Operacional Jugu, me 20 vjet burg, dhe majorin e Ushtrisë Popullore Jugosllave Veselin Sljivancanin, oficerin e sigurisë së Brigadës së Parë të Motorizuar dhe të Grupit Operacional Jugu, me dhjetë vjet burg. Gjykatat vendase në Serbi dënuan dhjetë persona, anëtarë të njësisë paraushtarake “Leva Supoderica” dhe luftëtarë të Mbrojtjes Territoriale Serbe nga Vukovari, për pjesëmarrje në krimin në Ovcara.

Varri masiv ndodhet në Varrezat e Reha të Vukovarit, qytet lindor i Kroacisë. Ai u zhvarros në vitin 1998 dhe aty u gjetën mbetjet mortore të 938 trupave, nga të cilët 859 janë identifikuar. Ai është varri masiv më i madh i kohës së luftës në Kroaci.

Trupat e gjetur në këtë varr masiv besohet të jenë ato të personave të vrarë gjatë rrethimit tre-mujor të Vukovarit në 1991 nga Ushtria Popullore Jugosllave dhe paraushtarakët serbë dhe pas rënies së qytetit, por edhe atyre të njerëzve që vdiqën për shkaqe natyrore për shkak të vështirësive për të marrë trajtim mjekësor kur qyteti ishte nën kontrollin e serbëve.

Vendi ku u gjet varri masiv tani është Varreza Përkujtimore e Viktimave të Luftës për Atdhe. Varreza përbëhet nga 938 kryqe të bardhë prej mermeri, një në kujtim të secilës viktimë. Në tetor 2000, në pjesën qendrore të varrezës u vendos një monument bronzi katër metra i lartë.

Varri masiv u gjet në 1998 kur Kroacia rimori kontrollin mbi territorin e saj lindor nga serbët rebelë. Ai u gërmua nga prilli deri në korrik 1998.

Nga 859 individë, eshtrat e të cilëve janë identifikuar, 644 janë kroatë dhe 358 prej tyre janë klasifikuar si civilë. Ky është kryesisht një varr masiv dytësor, pasi mbetjet mortore janë zhvendosur aty kryesisht nga varre të tjera masive, apo edhe nga varreza të rregullta.

Ushtria Popullore Jugosllave dhe njësitë paraushtarake hynë në Vukovar më 18 nëntor 1991 pas një rrethimi 87-ditor që shkatërroi qytetin. Mbi 200 të burgosur u ekzekutuan më pas në Fermën Ovcara aty afër. Shumica e tyre u varrosën në një varr masiv në fermë, por 13 nga viktimat e Ovcaras u gjetën në varrin masiv të Varrezave të Reja.

Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë nuk dënoi asnjë për krime të kryera gjatë dhe pas rrethimit të Vukovarit, përveç vrasjeve në Ovcara. Presidenti jugosllav Sllobodan Millosheviç dhe kreu  i rebelëve serbë të Kroacisë të kohës së luftës Goran Hadziç u paditën për përndjekje, dëbime me forcë, vrasje dhe shkatërrim të pasurisë gjatë dhe pas rrethimit, ndër krime të tjera të pretenduara, por të dy vdiqën para fundit të gjyqeve të tyre.

Gjykatat kroate kanë dënuar gjithsej 20 persona për krime në lidhje me Vukovarin. Ata u dënuan me një total prej 229 vitesh e gjysmë burg. Gjykata e Lartë në Beograd dënoi gjithashtu një person me nëntë vjet burg.

Lazete 2 (i njohur edhe si Orahovac 2) është një varr masiv primar, i vendosur afër Lazete 1, afër fshatit Orahovac, në veriperëndim të qytetit të Zvornikut. Lazete 2 u zhvarros pjesërisht nga një ekip i përbashkët nga zyra e prokurorit në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë dhe Mjekët për të Drejtat e Njeriut midis 19 gushtit dhe 9 shtatorit 1996 dhe zhvarrosja përfundoi në 2000.

Analiza nga Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur tregoi se atje ishin varrosur 188 viktima lufte, të gjithë meshkuj, duke filluar nga 13 deri në 70 vjeç në kohën e vdekjes. Pjesa dërrmuese vdiq nga lëndimet me armë zjarri.

Njëzet e një individë të listuar si të zhdukur pasi forcat serbe të Bosnjës morën Srebrenicën u identifikuan gjatë zhvarrosjes së parë të varrit Lazete 2; të gjithë ishin burra boshnjakë. Dokumentet e identifikimit për katër burra të tjerë të renditur si të zhdukur pas rënies së Srebrenicës u zbuluan gjatë zhvarrosjeve në vend në vitin 2000. Në 1996, hetuesit zbuluan gjithashtu shirita të shumtë pëlhurash në një gropë në mjediset e shkollës Grbavcis. Rripat e bezeve nuk dallonin nga shiritat e përdorur për të lidhur sytë të zbuluar në gjatë zhvarrosjes së varrit Lazete 2.

Vendndodhja e varrit masiv tani është një livadh i pashënuar, pranë një fushe misri dhe një linje hekurudhore.

Burrat boshnjakë që ishin kapur nga një kolonë burrash që po largoheshin nga Srebrenica pasi ajo ra ose që ishin ndarë nga gratë dhe fëmijët në Potocari afër Srebrenicës u transportuan më 14 korrik 1995 në shkollën Grbavci në fshatin Orahovac. Analiza kriminalistike e mostrave të tokës/polenit, provave dhe pamjeve ajrore të datave të krijimit/trazimit, zbuluan më tej se trupat nga varret Lazete 1 dhe Lazete 2 u hoqën më vonë dhe u rivarrosën në varre dytësorë të quajtur Hodzici Road 3, 4 dhe 5 rreth dhjetë kilometra më larg.

Një dëshmitar i mbrojtur i GJPNJ-së i koduar me emrin PW 101, një ushtar i Ushtrisë Serbe të Bosnjës, kujton se në një moment gjatë ekzekutimit të një grupi burrash, një djalë që ai mendonte se ishte rreth pesë apo gjashtë vjeç, u ngrit nga grumbulli i trupave të pajetë dhe filloi të lëvizte drejt ushtarëve, duke thirrur babanë e tij. Djali ishte në gjendje shoku dhe i mbuluar me njolla gjaku dhe copëza indi njerëzor, dhe ushtarët ulën pushkët dhe ngrinë. Mbikëqyrësi i tyre iu kthye ushtarëve dhe i pyeti se çfarë po prisnin, duke u thënë që “t’i jepnin fund”. Ushtarët u përgjigjën se “nënkoloneli ose koloneli” kishte vetë armë dhe se ai duhet ta bënte vetë, sepse ata nuk mundeshin. “Nënkoloneli ose koloneli” më pas i urdhëroi ushtarët që ta merrnin djalin dhe ta kthenin përsëri me grupin tjetër të burrave që do të vriteshin. Megjithatë, djali në vend të kësaj u çua në një spital në Zvornik, ku ai mori trajtim mjekësor dhe përfundimisht mbijetoi.

Gjatë gjyqit të ish-shefit ushtarak serb të Bosnjës Ratko Mlladiç, një dëshmitar i mbrojtur i GJPNJ-së i koduar RM-313 tha se ai i mbijetoi vrasjeve të boshnjakëve të Srebrenicës, ku u vra edhe babai i tij, në Orahovac në korrik 1995 dhe se ai ishte shtatë vjeç në atë kohë.

GJPNJ-ja zbuloi se herët në pasditen e 14 korrikut 1995, personeli i Brigadës së Zvornikut të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, nën mbikëqyrjen e Drago Nikoliç dhe Milorad Trbiç transportoi burrat boshnjakë nga shkolla Grbavci në Orahovac në një fushë aty pranë, ku personeli, përfshirë anëtarët e Batalionit të Katërt të Brigadës së Zvornikut, i ekzekutuan ata bashkërisht me armë automatike.

Nikoliç shoqëroi kamionët për në dhe nga fusha e ekzekutimit në disa raste, ndërsa Trbiçekzekutoi personalisht disa nga viktimat në fushë. Afërsisht 1,000 boshnjakë u vranë. Më 14 dhe 15 korrik 1995, anëtarët e Togës Inxhinierike të Brigadës së Zvornikut përdorën makineri të rënda për të varrosur viktimat në varre masive në vendin e ekzekutimit.

Dhoma gjyqësore e GJPNJ-së e gjeti Radislav Krstiçin, zv/komandantin dhe Shefin e Shtabit të Korpusit Drina të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, fajtor për gjenocid – vendimi i saj i parë që përcakton se kundër boshnjakëve nga Srebrenica ishte kryer gjenocid. Ai u dënua me 46 vjet burg edhe pse dënimi u reduktua më pas në 35 vjet burg.

GJPNJ gjeti gjithashtu që Ljubisa Bearas, shefit të sigurimit të Shtabit Kryesor të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, iu kërkua që të organizonte, koordinonte dhe lehtësonte ndalimin, transportimin, ekzekutimin në grup dhe varrosjen e viktimave myslimane të vrara në Orahovac. Beara u ndihmua nga, ndër të tjerë, Vujadin Popoviç, Drago Nikoliç dhe Milorad Trbiç.

Beara, Popoviç, Nikoliç dhe Trbiç u gjet se kishin mbikëqyrur, lehtësuar dhe mbikëqyrur ekzekutimet në Orahovac dhe GJPNJ-ja i dënoi ata për gjenocid. Vidoje Blagojeviç, komandanti i Brigadës së Bratunacit të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, u dënua me 15 vjet burg për asistim dhe nxitjen e vrasjes dhe persekutimit të boshnjakëve në zonën e Srebrenicës, si dhe asistimin dhe nxitjen e vrasjes së boshnjakëve në Bratunac. Dragan Jokiç, shefi i inxhinierisë së Brigadës së Zvornikut të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, u dënua me nëntë vjet burg për vrasjet e boshnjakëve në Orahovac, në Fermën Ushtarake Branjevo në Pilica dhe në Kozluk dhe për sigurimin e burimeve inxhinierike dhe personelit për të gërmuar varre masive për viktimat e ekzekutuara.

Vendimi përfundimtar në gjyqin e ish-shefit ushtarak serb të Bosnjës Ratko Mlladiç, i cili u dënua me burgim të përjetshëm në një vendim të shkallës së parë për gjenocidin e boshnjakëve nga Srebrenica, ndër krime të tjera, do të jepet në vitin 2021.

Lazete 1 (i njohur edhe si Orahovac 1) është një varr masiv primar i cili ndodhet 12 kilometra në veriperëndim të qytetit të Zvornikut, afër fshatit Orahovac. Varri Lazete 1 u hetua për herë të parë në vitin 1998 si pjesë e rasteve të Srebrenicës dhe u zhvarros nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, midis 13 korrikut dhe 3 gushtit 2000.

Fotografitë ajrore tregojnë se toka në Orahovac ishte trazuar midis 5 dhe 27 korrikut 1995 dhe përsëri midis 7 dhe 27 shtatorit 1995. Një tjetër varr masiv primar u gjet gjithashtu në zonë, i cili u emërtua Lazete 2 nga hetuesit e GJPNJ-së.

Hetimet mjeko-ligjore treguan se vend i varrit ishte trazuar, trupat ishin gërmuar dhe ishin zhvendosur në vende të tjera në një përpjekje për të fshehur krimin. Është vlerësuar se në fillim në varr ishin një total prej 195 trupash dhe afërsisht 68 ishin hequr.  Rripa materiali të lidhura rreth kokës ose të vendosura mbi fytyrë u gjetën nga 89 mbetje njerëzore dhe ndoshta u përdorën për t’u lidhur sytë viktimave. Analizat mjeko-ligjore të mostrave të tokës/polenit, të fashave me të cilat iu lidhën sytë, ligaturave, gëzhojave dhe pamjet ajrore të datave të krijimit/trazimit të vendit zbuluan më tej se trupat nga varret Lazete 1 dhe Lazete 2 u hoqën dhe u rivarrosën në varret dytësorë të quajtur Hodzici Road 3, 4 dhe 5 rreth dhjetë kilometra më larg.

Lokacioni Lazete 1 tani është një fushë e zakonshme, e pashënuar, me një shtëpi të shkatërruar në mes të fushës. Rruga kryesore është në anën e djathtë dhe në të majtë ka një rrugë që të çon në nënkalim dhe në Lazete 2. Aty ku takohen të dy rrugët, ka një burim uji. Një nga dëshmitarët e krimit, një ushtar dhe operator makinerie për Brigadën Inxhinierike Zvornik të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, kujton se pa disa trupa të pajetë ndërsa shkonte për të marrë ujë midis pushimeve që bënte ndërsa gërmonte varrin masiv.

Ata që ishin varrosur në Lazete 1 kishin qenë pjesë e një grupi më të madh boshnjakësh që u ndaluan brenda natës në qytetin Bratunac u dërguan me një autokolonë prej 30 autobusësh në shkollën Grbavci në Orahovac herët më mëngjesin e datës 14 korrik 1995. Kur arritën, palestra e shkollës ishte tashmë gjysmë e mbushur me të burgosur që ishin futur aty që në mëngjes herët. Dëshmia e GJPNJ-së sugjeron se në shkollë mund të ketë qenë rreth 1,000 njerëz, ndërsa të mbijetuarit vlerësuan se aty ishin rreth 2,000 të tillë. Disa nga të burgosurit u nxorën jashtë dhe u vranë. Një dëshmitar tha se Ratko Mlladiç arriti ditën në të cilën jashtë shkollës pati ekzekutime.

GJPNJ-ja zbuloi se në mbrëmjen e 13 korrikut 1995 dhe gjatë ditës më 14 korrik, Drago Nikoliç dhe Milorad Trbiç, duke punuar së bashku me personelin nga Toga e Policisë Ushtarake e Brigadës së Zvornikut dhe Toga e Policisë Ushtarake e Brigadës së Bratunacit, nën mbikëqyrjen të Vujadin Popoviçit dhe Ljubisa Bearas dhe nën urdhrat e komandës së tyre superiore, përfshirë zv/komandantin e Brigadës së Zvornikut, Dragan Obrenoviç, organizuan dhe lehtësuan transportimin e qindra meshkujve boshnjakë nga brenda dhe përreth Bratunacit në shkollën Grbavci në Orahovac, me dijeninë që ata të burgosur duhej të mblidheshin dhe më pas të ekzekutoheshin bashkërisht.

Herët në pasditen e 14 korrikut 1995, personeli i Brigadës Zvornik nën mbikëqyrjen e Nikoliçit dhe Trbiçit më pas transportoi të burgosurit nga Shkolla Grbavci në Orahovac në vendet e ekzekutimit më pak se një kilometër më larg, ku ata u rreshtuan dhe u qëlluan në shpinë nga personeli, duke përfshirë anëtarët e Batalionit të 4-të të Brigadës së Zvornikut. Ata që i mbijetuan të shtënave fillestare u vranë më pas me një të shtënë shtesë. U përdorën dy livadhe ngjitur; sapo njëri u mbush plot me trupa të pajetë, ekzekutuesit u zhvendosën te tjetri. Ndërsa ekzekutimet ishin në proces, ekskavatorët tashmë po gërmonin varret, thanë të mbijetuarit. Një dëshmitar i mbrojtur i GJPNJ-së, i koduar si Dëshmitari N, i cili i mbijetoi të shtënave duke u hequr si i vdekur, raportoi se Mlladiç erdhi aty me një makinë të kuqe dhe pa disa nga ekzekutimet.

Nikoliç shoqëroi kamionët për në dhe nga fusha e ekzekutimit në disa raste, ndërsa Trbiç personalisht ekzekutoi vetë disa nga viktimat. Afërsisht 1,000 burra boshnjakë u vranë. Më 14 dhe 15 korrik 1995, anëtarët e Togës Inxhinierike të Brigadës së Zvornikut përdorën pajisje të rënda për të varrosur viktimat në varre masive në vendin e ekzekutimit.

Dhoma gjyqësore e GJONJ-së gjeti Radislav Krstiçin, zv/komandantin dhe Shefin e Shtabit të Korpusit Drina të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, fajtor për gjenocid – vendimi i parë i saj përcakton se ndaj boshnjakëve në Srebrenicë u krye gjenocid. Ai u dënua me 46 vjet burg, edhe pse dënimi u reduktua më pas në 35 vjet burg.

GJPNJ-ja gjeti gjithashtu që Ljubisa Beara, shefit të sigurimit të Shtabit Kryesor të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, iu kërkua që të organizonte, koordinonte dhe lehtësonte ndalimin, transportimin, ekzekutimin masiv dhe varrosjen e viktimave myslimane të vrara në Orahovac. Beara u ndihmua nga, ndër të tjerë, Vujadin Popoviç, Drago Nikoliç dhe Milorad Trbiç.

Beara, Popoviç, Nikoliç dhe Trbiç u gjet se kishin supervizuar, ndihmuar dhe mbikëqyrur ekzekutimet në Orahovac dhe GJPNJ-ja i dënoi ata për gjenocid. Vidoje Blagojeviç, komandanti i Brigadës Bratunac të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, u dënua me 15 vjet burg për asistim dhe nxitje të vrasjes dhe persekutimit të boshnjakëve në zonën e Srebrenicës, si dhe asistim dhe nxitje të vrasjes së boshnjakëve në Bratunac. Dragan Jokiç, shefi inxhinierik i Brigadës së Zvornikut të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, u dënua me nëntë vjet burg për vrasjet e boshnjakëve në Orahovac, në Fermën Ushtarake Branjevo në Pilica dhe në Kozluk dhe për sigurimin e burimeve inxhinierike dhe personelit për të gërmuar varre masive për viktimat e ekzekutuara.

Vendimi përfundimtar në gjyqin e ish-shefit ushtarak serb të Bosnjës Ratko Mlladiç, i cili u dënua me burgim të përjetshëm në bazë të një vendimi të shkallës së parë për gjenocidin e boshnjakëve nga Srebrenica, ndër krime të tjera, do të jepet në 2021.