Ferma Bimeks
Gropa e Lisacit
Carevo Polje është një varr masiv kryesor i ndodhur në qytetin e Jajce në Bosnjën dhe Hercegovinën qendrore. Varri masiv u zbulua në varrezat lokale dhe përbëhej nga dy gropa në një distancë të vogël nga njëra-tjetra. Varret përmbanin eshtrat e viktimave të luftës serbe të Bosnjës nga komuna e Donji Vakuf. Në vitin 1998, eshtrat e 81 personave u zhvarrosën nga gropat, duke përfshirë dy fëmijë të moshës shtatë dhe nëntë vjeç. Njëzet e një vjet më vonë, në vitin 2019, eshtrat e të paktën dy personave, që besohet se ishin serbë të vrarë në luftën e viteve 1992-1995, u zhvarrosën nga një varr tjetër i fshehur në Carevo Polje.
Vendi i varrit masiv mbetet i pashënuar. Familjet e të vdekurve dhe shoqatave të viktimave të luftës janë përpjekur ta shënojnë vendin e vrasjes me një pllakë përkujtimore, por leja ende nuk është dhënë nga komuna e Jajces.
Në shtator të vitit 1995, trupat kroate të Bosnjës sulmuan një kolonë refugjatësh serbë nga Donji Vakuf, të cilët po përpiqeshin të arratiseshin drejt veriut të sigurt në qytetin e Banja Lukës, të kontrolluar nga serbët, rreth 100 kilometra larg rrugës. Ndërsa autobusi me të cilin ata udhëtonin po kalonte nëpër fshatin e braktisur Bravnice, afër qytetit të Jajces, ai u sulmua dhe mbetën të vrarë 81 civilë. Nëntë ushtarë të Ushtrisë Serbe të Bosnjës u vranë gjithashtu, tha policia, dhe një numër njerëzish u plagosën. Civilët që u kapën në pritë u dërguan në ambiente paraburgimi.
Vendimi i Gjykatës së Hagës që liron nga akuzat gjeneralët e Ushtrisë Kroate Ante Gotovina dhe Mladen Markaç tha se nga 8 deri më 15 shtator 1995, Ushtria Kroate dhe Këshilli Kroat i Mbrojtjes, HVO, duke punuar me Ushtrinë Boshnjake, kryen Operacionin Maestral me qëllim marrjen e kontrollit mbi një zonë pranë qyteteve boshnjake Drvar, Sipovo, Jajce, Bosanski Petrovac, Bosanska Krupa dhe Kljuc.
Vendimi thoshte se një nga njësitë pjesëmarrëse në Operacionin Maestral ishte Brigada e 4-të e Gardës së Ushtrisë Kroate, e komanduar nga gjenerali Damir Krsticeviç, i cili më vonë u bë ministër i mbrojtjes dhe zëvendëskryeministër i Kroacisë nga viti 2016 deri në vitin 2020. Krsticeviç ka mohuar se brigada ishte i përfshirë në pritën e Bravnices, duke këmbëngulur se ishte në selinë e saj në Split kur ndodhi sulmi.
Një e mbijetuar e pritës në Bravnice, Nadezda Jankoviç, këmbënguli se Brigada e 4-të e Gardës ishte e përfshirë në sulm. “Anëtarët e asaj ushtrie ishin në një llogore, nga ku ata sulmuan autobusin dhe e ndaluan atë, ndërsa anëtarët e HVO-s erdhën nga ana tjetër, përtej urës, dhe ata e dënuan sulmin dhe ofruan ndihmë”, tha Jankoviç për BIRN.
Ajo tha se pa ushtarë me uniforma kamuflazhi pas sulmit: “Ata kaluan pranë nesh duke qeshur. Thanë se na kishin therur mirë. Kishte edhe disa ushtarë që erdhën dhe na mbuluan plagët. Ata ushtarë kishin simbole të HVO-së dhe një flamur me kuadrate (kroat) në mëngët e tyre.”
Askush nuk është akuzuar ndonjëherë për vrasjet në Bravnice. Prokuroria shtetërore e Bosnjës ka kryer një hetim.
