Brekoc/Brekovac
Çikatovë e Vjetër
Varri masiv ndodhet në komunën e Vushtrrisë, në veri të pjesës qendrore të Kosovës, e cila u bë shënjestër e ofensivës së forcave serbe që nga fillimi në mars 1999 i fushatës ajrore të NATO-s që synonte t’i jepte fund vrasjeve dhe dëbimet e shqiptarëve të Kosovës nga regjimi jugosllav.
Qyteti i Vushtrrisë u granatua ditën që filluan bombardimet e NATO-s dhe mijëra banorë shqiptarë etnikë u dëbuan në javën e parë të fushatës ajrore. Sipas Human Rights Watch, në disa raste, u organizuan autobusë për të dërguar banorët në Maqedoninë e Veriut.
Ndërsa përpiqeshin të largoheshin nga zona me traktorët e tyre, një kolonë prej rreth 1,000 civilësh shqiptarë etnikë u ndalua më 2 maj 1999 nga forcat serbe në fshatin Studime e Epërme, rreth 35 kilometra në veri të kryeqytetit, Prishtinë.
“Ata na ndaluan dhe na thanë të zbrisnim nga traktorët, të vinim duart pas koke dhe pastaj të uleshim në rrugë. Ushtarët filluan të na shanin dhe ecnin bashkë me ne, duke na qëlluar me shkelma dhe duke rrahur disa prej nesh. Një grua u rrah vetëm sepse fëmija i saj po qante”, tha një dëshmitar për Human Rights Watch.
Dëshmitarë të tjerë të intervistuar nga Human Rights Watch thanë se burrat u ekzekutuan para syve të tyre. Ushtarët dhe paraushtarakët ecnin lart e poshtë kolonës së traktorëve, duke ngacmuar, grabitur dhe ndonjëherë duke ekzekutuar shqiptarët etnikë të arratisur, thanë dëshmitarët.
Disa dëshmitarë raportuan se panë shumë trupa të pajetë përgjatë rrugës për në Vushtrri, por numri i saktë i personave nga kolona që u ekzekutuan nuk dihet. Katër dëshmitarë të veçantë pretenduan se kishin parë 25, 30, 70 dhe “mbi 100” trupa të pajetë.
Ekipet mjeko-ligjore nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, GJPNJ, zbuluan 98 trupa në Studimen e Epërme.
Zona ku u lanë fillimisht kufomat mbetet e pashënuar pasi është buzë rrugës në pjesën qendrore të fshatit. Trupat më vonë u rivarrosën në varrezat e fshatit, ku është vendosur një monument për të përkujtuar viktimat si dhe oficerët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës nga zona.
Masakra në Studimen e Epërme ishte pjesë e aktakuzës së gjeneralit të Ushtrisë Jugosllave Vlastimir Djordjeviç, i cili u dënua me 27 vjet burg nga GJPNJ-ja.
Në vitin 2022, Gjykata Themelore e Prishtinës shpalli fajtor edhe ish-policin serb Zoran Vukotiç për përdhunim dhe pjesëmarrje në dëbimet e civilëve shqiptarë etnikë nga qyteti i Vushtrrisë gjatë luftës në maj 1999.
