Uborak and Sutina
Qirez/Cirez
Varri masiv i Piljakut u zbulua dhe u zhvarros në vitin 2001, në malin Malusa, 29 kilometra nga qyteti i Focës në Bosnjën dhe Hercegovinën lindore. Amor Masoviç, kreu i Komisionit të Personave të Zhdukur të vendit, mori një letër anonime që e informonte se trupat e 80 boshnjakëve nga Foca ishin varrosur atje.
Letra ishte e shkruar me dorë dhe thoshte: “Z. Masoviç, dua t’ju informoj se në vitin 1992, 80 të burgosur myslimanë kampi u hodhën në gropën e Piljakut. Ai tha se ata ishin marrë nga kampi i paraburgimit në PK Dom. Është nënshkruar “një serb nga Foca”.
Në fund të gropës u gjetën mbetjet mortore të 62 personave, të gjithë civilë. Pjesët e litarit të gjetura në vend treguan se ata ishin lidhur përpara vrasjeve. Gëzhojat e gjetura rreth gropës tregonin se viktimat ishin sjellë atje të gjallë dhe se ishin ekzekutuar në vendngjarje.
Gropa është 33 metra e thellë dhe ndodhet në një shpat që nuk ka asnjë shteg që të çon në të. Dokumentet që u zbuluan gjatë zhvarrimit konfirmuan se viktimat janë parë për herë të fundit në kampin e paraburgimit të PK Dom në Foca.
Vendndodhja e varrit masiv është e pashënuar dhe jo lehtësisht e arritshme, e fshehur thellë mes pyjeve të malit Malusa.
Në prill 1992, forcat serbe të Bosnjës pushtuan Focën dhe zonat përreth të populluara nga boshnjakët. Marrja u pasua nga një fushatë e gjerë shkatërrimi, vrasjesh dhe terrori kundër joserbëve.
Serbët e Bosnjës krijuan Komitetin e Krizave, i cili ngriti një rrjet qendrash ndalimi, ku civilët joserbë u ndaluan, torturoheshin, përdhunoheshin dhe ose u dëbuan, u vranë ose u zhdukën. Bizneset dhe pronat e joserbëve u shpronësuan ose u shkatërruan.
Boshnjakët dhe burrat e tjerë joserbë u mbajtën në mënyrë të paligjshme që nga prilli 1992 në objektin e paraburgimit në PK Dom, ku u torturuan, rrahën dhe u keqtrajtuan. Një burrë i cili u mbajt në PK Dom për më shumë se gjashtë muaj i tha grupit të fushatës Human Rights Watch: “Gjatë prillit dhe majit 1992, ata sollën rreth 600 burra në PK Dom. Rreth 400 prej tyre u morën dhe u ‘zhdukën’.” Burrat gjithashtu merreshin natën dhe torturoheshin nga rojet dhe policia ushtarake, shtoi ai.
Milorad Krnojelaç, i cili ishte komandant i PK Dom, u dënua me 15 vjet burg për torturë, vrasje, persekutim dhe trajtim mizor nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (GJPNJ). Ai u lirua para kohe në vitin 2009.
Tre ish-hetues dhe roje policie të identifikuar nga dëshmitarët, Miodrag Koprivica, Miro Burilo dhe Slavko Koroman, nuk u paditën kurrë dhe vazhduan të punojnë si oficerë policie në Foca.
